مصاحبهٔ اختصاصی سیمای آزادی
با سفیر استیون جی. رپ سفیر آمریکا برای عدالت کیفری جهانی ۲۰۰۹-۲۰۱۵
دادستان دادگاه ویژه سازمان ملل برای سیرالئون ۲۰۰۷-۲۰۰۹
ضروریست مسئولان جنایات قتلعام ۶۷ مورد حسابرسی قرار بگیرند
ما باید بهوضوح پیامی بفرستیم که هر کسی این نوع جنایت را مرتکب بشود
یا در آن مشارکت داشته باشد یک روز آرام در این دنیا نخواهد داشت
رژیم ایران از «دشمن خارجی» بهعنوان عذر و بهانه
برای تعقیب کسانی استفاده میکند
که هیچ ربطی به دشمنان خارجی ندارند
بلکه خواهان دموکراسی برای ایران هستند
برنامهٔ ۱۰مادهیی یک برنامهٔ دموکراتیک است که مردم را نمایندگی میکند
این برنامه مجازات مرگ را رد میکند، برقراری مجدد سلطنت را رد میکند
و به یک راهحل دموکراتیک فراخوان میدهد
استیون جی. رپ - سفیر آمریکا برای عدالت کیفری جهانی ۲۰۱۵-۲۰۰۹
استیون جی. رپ - دادستان دادگاه ویژه سازمان ملل برای سیرالئون ۲۰۰۹-۲۰۰۷
سؤال: خیلی متشکرم، آقای سفیر بهخاطر این مصاحبه با سیمای آزادی. بهتازگی دو زندانی سیاسی، از هواداران سازمان مجاهدین خلق، مهدی حسنی و بهروز احسانی، در ایران اعدام شدند و ۱۴هوادار دیگر سازمان مجاهدین خلق در صف اعدام هستند. شما در میان بیش از ۳۰۰ شخصیتی هستید که بیانیهیی فراحزبی را امضا کردهاند که از جامعه بینالمللی میخواهد این (اعدامها) را متوقف کند
لطفاً کمی بیشتر در مورد این وضعیت و این بیانیه توضیح بدهید؟
استیون رپ: خب، چیزی که ما این روزها در ایران میبینیم، تقریباً قتلعامهای آشکار است. استفاده از این سیستم قضایی با محاکمات پنج دقیقهای و درهای بسته و شواهد دروغین. اتهاماتی مانند «دشمنی با خدا» یا اصطلاحات دیگری که از نظر رفتار واقعی افراد یا قوانین کیفری معنایی ندارند و منجر به اعدام میشوند گزارشگر سازمان ملل میگوید ممکن است امسال شاهد بیشترین تعداد (اعدامها) از زمان اعدامهای وحشتناک بیش از ۳۰ هزار نفر در سال ۱۳۶۷ باشیم.
و بهوضوح این رژیم از تهدید به مرگ، از این فرآیند، برای ارعاب و تلاش برای بهسکوت کشاندن اپوزیسیون استفاده میکند. آنها حتی بهدنبال دشمنان خارجی خود هم نیستند. آنها بهدنبال اپوزیسیون داخلی هستند. مردمی که اگر ایران یک دموکراسی بود، انتخاب میشدند. این کاملاً ضروری است که جامعه بینالمللی با قاطعیت صحبت کند، اما فراتر از کلمات، باید به اقدام مؤثر روی آورد تا نشان داده شود که برای این جنایات حسابرسی وجود خواهد داشت و چشمانداز عدالت برای بازماندگان این قربانیان پنهان نخواهد شد و همچنین بهواقع میتوان انتظار داشت که مسئولان این کشتارهای جمعی مورد حسابرسی قرار بگیرند.
سؤال: شما بهقتلعام ۱۳۶۷ اشاره کردید. یکی از موضوعات گزارش سرفصلی پروفسور جاوید رحمان دربارهٔ این قتلعام بود که تأکید کرد این جنایتها علیه هواداران مجاهدین در دههٔ ۱۳۶۰ جنایت علیه بشریت و نسلکشی بوده است. بهعنوان یک متخصص نظر شما دربارهٔ این گزارش چیست و جامعهٔ جهانی باید از بعد از انتشار این گزارش چه اقداماتی انجام میداد؟فکر میکنم ضروریست که مسئولان این جنایات مورد حسابرسی قرار بگیرند.
استیون رپ: کسانی مثل رئیسی بودهاند که این جنایات را هدایت کردهاند و دیگر در قید حیات نیستند. اما هزاران تن دیگر هستند که به مواضعی در این رژیم رسیدهاند و مسئول آن جنایات هستند و برخی هم شاید در خارج باشند و برخی هم چه بسا داراییهایی در خارج داشته باشند. باید از آنها حسابرسی بشود. پروفسور (رحمان) بهروشنی گفته است که اینها جنایات بینالمللی هستند و در بسیاری از کشورها میشود این جنایات را ولو در آن کشور صورت نگرفته باشد مورد محاکمه قرار داد، اگر که جنایات بینالمللی باشد و حتی برای جنایاتی که در سال ۱۳۶۷ انجام شد، چون در آن زمان جنایات علیه بشریت بودهاند. کاری که ما در موقعیتهای دیگر انجام دادهایم، مانند سوریه که رژیم اسد را داشتهایم که قویاً توسط (رژیم) ایران و شبهنظامیانش حزبالله حمایت میشد، یکی از دلایلی که آن دیکتاتور شرور توانست این همه مدت در قدرت بماند و نیم میلیون نفر از مردم خود را بکشد و نیمی از آن جمعیت را به تبعید بکشاند، در کشتار و ناپدیدسازی جمعی، شکنجهها، تسلیحات کشتار جمعی و غیره همین بود. حتی در حالیکه آن رژیم پابرجا بود، البته به یمن خود مردم سوریه در دسامبر گذشته سقوط کرد، ما توانستیم برخی از جلادان او را در دادگاههای آلمان و فرانسه و اسکاندیناوی بهپای میز محاکمه بکشانیم و پروندههای دیگری در سراسر جهان در حال رسیدگی است، حتی یک مورد علیه خود اسد. بدیهی است که اکنون ما فرصتی برای عدالت در سوریه داریم، آنهم توسط خود مردم سوریه و من هم قویاً از آن حمایت میکنم. ولی شما میتوانید پروندههایی مانند آنرا شروع کنید و میتوانید آنها را تحت تعقیب قرار بدهید. بسیار مهم است که کشورها آماده باشند تا به یکدیگر کمک کنند و همچنین در برابر فشارهایی مانند فشاری که سوئد با آن روبهرو شد، مقاومت کنند، زمانی که مجبور شد یکی از آن دژخیمانی را که محکوم کرده بود، تحویل بدهد. بنابراین این نوع قاطعیتی است که ما برای دستیابی به عدالت در این وضعیت و ارسال یک پیام روشن به سران (رژیم) ایران به آن نیاز داریم، اگر آنها قصد دارند به انجام این نوع جنایات ادامه دهند. ما خبرگزاری فارس را داریم که متعلق به سپاه پاسداران است و میگوید که دوباره زمان آن همین نوع اعدامهای جمعی است. ما باید بهوضوح پیامی بفرستیم که هر کسی که این نوع جنایت را مرتکب بشود یا در آن مشارکت داشته باشد، یک روز آرام در این دنیا نخواهد داشت.
سؤال: موضوع دیگر این است که رژیم سرکوب را از زمان جنگ ۱۲روزه تشدید کرده. نظرتان در این مورد چیست؟ چون شما در مقالهٔ تان دربارهٔ افزایش اخیر اعدامها توسط رژیم نوشتید.
استیون رپ: روشن است که رژیم دارد از ضعف خود استفاده میکند تا سراغ دشمنان خارجیاش نرود، بلکه توجهش را به کسانی معطوف کند که نه از دشمنانش، بلکه از ایران و یک ایران آزاد حمایت میکنند. اینها کسانی هستند که نسبت به آن آسیبپذیر است. احتمال مداخلهٔ خارجی، یک فاجعه برای ایران خواهد بود. این مردم ایران هستند که باید تغییر را محقق کنند، همانطور که در تظاهراتها در ۲۰۱۹ و ۲۰۲۲ دیدیم و همچنین در ناتوانی این حکومت در تأمین برق و مایحتاج ضروری برای مردم. مخالفت عظیمی علیه آن وجود دارد و این رژیم از همین میترسد. لذا از «دشمن خارجی» بهعنوان عذر و بهانهیی برای تعقیب کسانی استفاده میکند که هیچ ربطی به دشمنان خارجی ندارند، بلکه از ایران حمایت میکنند و خواهان دموکراسی برای ایران هستند.
تغییر همیشه امکانپذیر است و در کشورهای دیگر هم رخ داده است. اینطور بهنظر میرسد که رژیمها تا ابد دوام خواهند آورد، تا وقتی که دیگر چنین نباشد و سقوط کنند. بسیاری از موارد اینچنینی وجود دارد، وقتی که وضعیت یک رژیم حتی توسط برخی کسانی که آنرا حمایت میکنند، آشکار میشود و میفهمند که این حکومتی نیست که به مردم کشور خدمت کند. تنها زمانی که بهواقع یک تغییر رژیم دارید که دائمی و بهسود منافع مردم باشد، وقتی است که توسط خودشان محقق شده باشد. مداخلهٔ خارجی همانطور که در وضعیتهای دیگر دیدهایم، پیامدهای منفی عظیمی دارد و اغلب باعث میشود رژیمهای خیلی بدی خود را میهنپرست جا بزنند و بگویند که برای کشور و ملت میجنگند، در حالیکه دارند برای خودشان میجنگند. پس ما باید هر کاری را که میتوانیم انجام بدهیم تا به مردم در داخل کمک کنیم، با تلاشهایی در راستای عدالت، مستند کردن و با منزویکردن و تبدیل کردن آن به یک رژیم منفور تا نتواند از وضعیتی که در آن هست، خارج شود. متأسفانه فکر میکنم آنچه در ارتباط با ایران اغلب اتفاق میافتد و قبلاً هم رخ داده این است که شاید بهاصطلاح مدره در ایران وجود داشته باشد، حال آنکه تمام کنترل همیشه در دستان ولیفقیه مذهبی است. نباید فشار را متوقف کرد، عدالت نباید معامله شود و باید بر تغییر در ایران تأکید شود، وگرنه این حکومت همچنان یک حکومت منفور بینالمللی خواهد بود و کسانی که در جنایاتش دخیل و شریکند مورد حسابرسی قرار خواهند گرفت.
استیون رپ: برنامهٔ ۱۰مادهیی برایم بسیار جذاب است. یک برنامهٔ دموکراتیک است که مردم را نمایندگی میکند، بهرسمیت میشناسد که حقوقبشر جهانشمول هستند، نه فقط برای مردمی در کشورهای خاص، بلکه برای مردم در همهجا. این برنامه مجازات مرگ را رد میکند، برقراری مجدد سلطنت را رد میکند و به یک راهحل دموکراتیک فراخوان میدهد. در موقعیتهای دیگری که با انتقال قدرت روبهرو بودهایم، اپوزیسیونهایی که بهقدرت رسیدهاند، اینچنین با قدرت در حمایت از این اصول موضع نگرفتهاند. خیلی اوقات موقعیتهایی هست که یک دیکتاتور دیگر، جایگزین یک دیکتاتور میشود؛ بهعنوان یک نجاتدهنده ظاهر میشود، ولی بهسرعت همان برنامه را در پیش میگیرد، از همان زندانها، قید و بندها و ابزار برای شکنجهٔ کسانی استفاده میکند که مخالف آن رژیم جدید هستند. بهنظرم این برنامهٔ مشخص، به ما در بیرون امید بسیاری میدهد که وقتی انتقال در ایران صورت بگیرد، بهسود همهٔ مردم خواهد بود.
پیام من به آنهایی که مبارزه را در داخل کشور بهپیش میبرند باید با شجاعت راهشان را ادامه بدهند. فکر میکنم همهٔ ما در کشورهایمان بر لزوم تغییر دموکراتیک و حمایتمان از تلاشها برای تحقق این تغییر متحد هستیم. در رابطه با تعهد خودمان، این یک موضوع موقتی یا فقط برای یک کنفرانس نیست، بلکه مداوم است و قطعاً تا زمانی که من زنده باشم، این اولویت را در ذهنم دارم که عدالت برای مردم ایران محقق شود.