هسته ای ایران بازگشت به نقطه شروع

نمایندگان قدرتهای بزرگ شش ماه پیش وقتی که شکست مذاکرات با ایران را مشاهده کردند ، قسم میخوردند که توافق موقتی که با مبارزه سرسختانه در ژنو کسب کردند بیش از یک بار به تعویق نخواهد افتاد. یک شکست دیگر بعد از آن و تعهد مذاکره کنندگان بر باد رفت....

علیرغم یک ماراتون یک هفته ای در وین و گفتگوها میان وزیر خارجه آمریکا جان کری و رئیس دیپلماسی ایران محمد جواد ظریف، که هفت بار رو در رو همدیگر را ملاقات کردند ، گروه شش (اعضای شورای امنیت سازمان ملل و آلمان) و ایران دوشنبه با اعتراف به عدم موفقیت از هم جدا شدند. آنها به خود تا 30 ژوئن 2015 فرصت دادند، یعنی هفت ماه دیگر برای اینکه از بن بست خارج شوند و مسأله برنامه هسته ای ایران را که از 2002 منشأ طنش در روابط بین المللی است را حل و فصل کنند. آنها امیدوارند که خطوط اصلی سیاست در این توافق آینده را تا ماه مارس تعیین کنند.
در نظر مذاکره کنندگان ، حل مسئله هسته ای که با روی کار آمدن حسن روحانی پراگماتیک قابل دسترس شده است، باید پایان انزوای ایران در صحنه بین المللی را ممکن سازد. بعضی حتی امیدوار بودند که تهران ، بعد از اینکه مسئله هسته ای حل شد، بتواند نقش مثبتی در حل بحرانهای خاورمیانه ایفا کند. باراک اوباما که بجز مرگ بن لادن در صحنه بین المللی موفقیتی ندارد که از آن دفاع کند ، روی راه حل صلح آمیز بحران ایران برای کسب دست آوردهایی در همه منطقه حساب باز کرده بود.
اما موانع کنار زده نشد. ایران حاضر نیست تعداد سانتریفوژهایش را به حدی برساند که گروه شش کشور خواستار آن است ، این کشورها میخواهند که مطمئن شوند که جمهوری اسلامی نخواهد توانست استاتو هسته ای را بدون اینکه آنها فرصت عکس العمل داشته باشند کسب کند. تهران خواهان برداشته شدن بلافاصله تحریمهای بین المللی است ولی حاضر نیست هنوز بطور کامل با آژانس بین المللی انرژی اتمی که ژاندارم هسته ای است همکاری کند. در تهران مسئله ادامه یا توقف برنامه هسته ای نظامی یک مسئله استراتژیک است. سپاه پاسداران مخالف است. سرسختهایی که حول ولی فقیه هستند نیز همینطور.

« بقاء دیپلماسی»
این فرصت جدید اعطا شده در پرونده هسته ای ایران دو لبه است. مارک فیتزبتریک که برنامه منع گسترش سلاح های هسته ای انستیتوی IISS  (انستیتوی بین المللی مطالعات استراتژیک) را هدایت میکند ، معتقد است که این «بهترین راه خروج» است که اجازه « بقاء دیپلماسی» را میدهد. هیچکس حاضر نشد خطر یک قهر را بپذیرد یا مسئولیت خطری که منجر به جنگ و گسترش هسته ای شود را قبول کند. در فوروم امنیتی هالیفاکس در کانادا، نخست وزیر سابق اسرائیل اهود باراک آخر هفته نسبت به « کابوس تروریسم هسته ای» که جهان میتواند در صورتی که ایران مسیر خود به سمت بمب را ادامه دهد با آن مواجه شود ، هشدار داد. او تفسیر میکرد که « استراتژی نباید جایگزین تاکتیک شود» و نگران نقشی است که بعضی امیداورند به تهران برای حل و فصل مسائل منطقه بدهند.
راه حل وین اگر چه شانس دیالوگ را حفظ میکند ، ولی از سوی مخالفین ایرانی مورد انتقاد قرار میگیرد. مریم رجوی پرزیدنت شورای ملی مقاومت ایران هشدار میدهد « تمدید هفت ماه و نادیده گرفتن قطعنامه های سازمان ملل راه رسیدن رژیم ایران به بمب هسته ای را باز میگذارد و بطور خطرناکی صلح و امنیت جهانی را تهدید میکند.»
بیش از همه این امر آینده را تضمین نمی کند. مذاکرات بطور تئوریک بایستی در دسامبر یعنی درست قبل از رسمی شدن کنگره جدید آمریکا که در آن جمهوریخواهان که طرفدار سر سخت شدن سیاست در قبال ایران هستند موقعیت انتخاباتی خود را مستحکم کرده اند ، از سر گرفته شود. جان کری دیروز از آنها خواست که از تمدید مذاکرات حمایت کنند و گفت « ما احمق خواهیم بود اگر (مذاکرات را ) ول کنیم.»
بی شک بیش از اینها لازم است تا کشورهای خلیج و قبل از همه عربستان سعودی ، قدرت سنی منطقه متقاعد شوند که ایران از  این هفت ماه  اضافی برای ادامه برنامه مخفی اش سوء استفاده نخواهد کرد.
همانطور که اخیرا اولی هاینونن شماره دو سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی به فیگارو میگفت : « ما یک دید جامع از برنامه ایران نداریم. ما نتوانستیم لیست کامل تأسیسات اتمی را در بیاوریم چرا که آژانس بین المللی انرژی اتمی به همه سایتها دسترسی ندارد.» به همین دلیل خیلی ها متقاعد هستند که در زمینه هسته ای زمان به نفع ایران عمل میکند.
24 نوامبر 2014